Kapucynki to najbardziej popularne małpki trzymane w domach. W Polsce można je trzymać bez zezwolenia. Najczęściej spotykane gatunki to kapucynka oliwkowa, której polska nazwa wywodzi się łaciny - Cebus olivaceus oraz kapucynka czubata (Cebus apella). Dorosłe samce tego drugiego gatunku mają na głowach czuby przypominające irokezy. Oba te gatunki różnią się nieco budową ciała. Kapucynka oliwkowa jest bardziej smukła (przypomina trochę sajmiri), natomiast czubata jest nieco bardziej krępa.Te dwa podstawowe gatunki z kilkunastoma podgatunkami pochodzą z Ameryki Południowej i od czasów wypraw Kolumba były przywożone do Europy, gdzie umilały życie możnym tego świata. Z czasem stały się najbardziej powszechnymi małpkami licznych trup cyrkowych i kataryniarzy. Ich bardzo „małpia” fizjonomia utrwaliła się w powszechnej świadomości jako kwintesencja oswojonego, psotnego małpiszonka ubranego w ludzkie odzienie.
Liczne hollywoodzkie produkcje, jak choćby „Piraci z
Karaibów”, nie odbiegają od tego stereotypu. Filmowym piratom towarzyszyła tam
kapucynka czubata. Z kolei w 1988 roku kapucynka oliwkowa wcieliła się w rolę
towarzysza Pippi we wznowionej ekranizacji przygód Pippi Pończoszanki na
motywach książki szwedzkiej pisarki Astrid Lindgren, zatytułowanej "Pippi
powraca!".
Kapucynki bardzo inteligentne, a na dodatek zręczne. Generalnie,
jak każde obdarzone dużą inteligencją zwierzęta, podatne na tresurę.
Odpowiednim postępowaniem i cierpliwością można osiągnąć wspaniałe rezultaty. W
Stanach Zjednoczonych istnieją od lat ośrodki treningowe, gdzie małpki te
przystosowuje się do pomocy ludziom niepełnosprawnym. Tresowane kapucynki są w
stanie wykonywać szereg poleceń pomocnych w codziennych czynnościach osobom z
porażeniami, jak choćby podawanie im różnych przedmiotów.
To świetni towarzysze zarówno dla dorosłych, jak i dla
dzieci. Szybko asymilują się w rodzinie. Jednak, kapucynka, podobnie jak inne
małpki trzymane w domu jako zwierzęta do towarzystwa, nie nadaje się dla
każdego. Opiekunowie muszą poświęcać swemu pupilowi dużo czasu. Małpy, to
zwierzęta społeczne, które swoje potrzeby emocjonalne zaspokajają wyłącznie w
grupie. Trzeba być, jednak, świadomym zupełnie innej psychiki tego ponad
przeciętnie inteligentnego zwierzęcia. Nasze psy, na przykład, od początku uważają
człowieka za swego przywódcę, któremu się podporządkowują. Małpy, zaś, traktują
nas jak członków stada. A w małpim stadzie panuje hierarchia. Osobniki
sprytniejsze i silniejsze zajmują w nim wyższą pozycję. Jeśli to my chcemy ją
zająć, musimy sobie na nią zasłużyć.
Do oswojenia nadają się wyłącznie młode małpki, które nie
osiągnęły jeszcze dojrzałości płciowej i, co również bardzo istotne, nie
funkcjonowały dłużej w licznej zhierarchizowanej społeczności stadnej.
Nieprzekraczalnym wiekiem dla kapucynek czubatych powinien być okres między
trzecim a czwartym rokiem życia. U kapucynek oliwkowych wiek ten jest nieco
wyższy ze względu na późniejsze osiąganie przez dojrzałości płciowej. Panuje
opinia, że do oswojenia nadają się osobniki, których ogony są jeszcze chwytne i
spełniają rolę piątej kończyny. U starszych osobników zdolność ta zanika.
Równocześnie nie powinien być to osobnik młodszy niż 6
miesięcy. Półroczna małpka może być już „odstawiona” od matki. Zrobienie tego
wcześniej i karmienie butelką powoduje, że, choć łatwiej aklimatyzuje się ona
wśród ludzi, to, jednak, osobniki wykarmione mlekiem matki są z reguły zdrowsze
i lepiej rozwinięte fizycznie, a oswojenie tak młodej małpki nie sprawi
większych trudności.
To zwierzęta, które są przystosowane do życia w ruchu i, który
jest niezbędny dla ich zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Musimy
to zapewnić naszym pupilom. Konieczne jest duże pomieszczenie umożliwiające
wspinanie się, skoki i inne „małpie” ewolucje. Kapucynki są zwinne i skoczne, a
do tego ciekawe świata, wszędobylskie i lubią psocić. Dlatego, podczas naszej
nieobecności powinny być zamykane w dużej klatce lub innym pomieszczeniu, aby
nie wyrządziły nam szkód w domu.
W powszechnej opinii samice uważa się za łagodniejsze i mniej
agresywne, ale odpowiednio postępując z samcem, można zapanować nad jego
temperamentem, choć, w okresie dojrzewania, będzie to trudniejsze.
Często słyszę pytania, dotyczące czystości. Panuje opinia,
że to niemożliwe i jedynym rozwiązaniem jest stosowanie pampersów. Trzeba,
jednak, być świadomym, że młodą małpkę można stosunkowo szybko przyzwyczaić do
pieluch, ale wtedy muszą być już one stosowane ciągle. Trudniejsze i znacznie
bardziej czasochłonne jest nauczenie kapucynki załatwiania się do toalety. Jest
to jednak możliwe, a nauczona tego małpka jest zdecydowanie mniej kłopotliwa.
Ogromnie ważne jest żywienie. Odpowiednio zbilansowana
dieta, zawierająca wszelkie niezbędne składniki jest sprawą podstawową. Małpki
są przystosowane metabolicznie do większej ilości światła słonecznego niż
otrzymują go w naszym klimacie. Dlatego, szczególnie w okresie dorastania,
konieczne jest zastępowanie go naświetlaniem lampą UVB lub suplementowanie
diety witaminą D3.
Kapucynki w odpowiednich warunkach dożywają wieku około 40
lat. Jest to, więc, często wybór na całe życie. Dlatego, musi być dobrze
przemyślany. Zawsze należy zadbać o to, by małpka posiadała wymagane dokumenty.
Pamiętajcie też, że istnieje całkowity zakaz sprowadzania tych zwierząt spoza Unii
Europejskiej. A, ponieważ, w hodowlach ich ilość jest bardzo ograniczona, podaż
kapucynek jest też niewielka. To spowodowało, że w porównaniu do okresu sprzed
kilku lat, ich cena poszybowała w górę. Dlatego, niestety, kapucynki nie są
tanie. Stąd tak duża liczba oszustw internetowych. Przeczytajcie o tym
procederze w artykule: "Przekręt nigeryjski, czyli jak nie dać się nabić w
butelkę". W internecie roi się ogłoszeń pisanych zwykle kiepską
„translatorową” polszczyzną, w których małpki
oferuje się za kilkaset Euro lub nawet za darmo. Jeśli ktoś myśli, że te
oferty są prawdziwe, to bardzo się myli. To zwykłe oszustwa, które pozbawią Was
pieniędzy, a małpkę będziecie mogli zobaczyć jedynie w ZOO.
