Czy wszystkie małpy można i wolno trzymać w domach? Przedstawiciele poszczególnych gatunków małp różnią się między sobą w stopniu wręcz niewyobrażalnym, niespotykanym wśród przedstawicieli innych zwierząt. Do małp właściwych należy zarówno ważąca około 100 gram pigmejka, jak i dochodzący do 275 kg goryl. Tak silnej małpy w domu nie radziłbym jednak nikomu. Wielkie małpy człekokształtne, które mają skłonność do przyjmowania postawy wyprostowanej - szympansy, orangutany, goryle i gibony, zaliczone zostały do zwierząt niebezpiecznych i nie wolno trzymać ich w domach.
Spośród wielu gatunków większych małp tylko dwa gatunki mogą
być trzymane w naszych domach. Są to kapucynki i sajmiri. Pozostałe zostały
uznane przez polskiego ustawodawcę za zwierzęta niebezpieczne i dla ich
posiadania trzeba spełnić określone warunki. Wśród zwierząt niebezpiecznych
znalazły się więc, na przykład małe makaki oraz maleńkie koczkodany karłowate, które, mimo iż są nawet mniejsze
i tak samo łagodne jak kapucynki, zostały wrzucone do jednego ”worka”, ponieważ
należą do tych samych rodzin, co ich więksi kuzyni, np. makaki indyjskie czy
duże koczkodany, a więc rodzin makakowatych i koczkodanowatych. Wydaje się
więc, że ustawodawca nie zadał sobie trudu zbadania, czy dane zwierzę jest rzeczywiście
niebezpieczne, lecz kierował się tym, że należy do tej samej rodziny, do której
należą inne gatunki niebezpieczne, a więc tylko systematyką.
Jednak, nawet, jeśli, można by polemizować z polskim
ustawodawcą w sprawie listy zwierząt niebezpiecznych, to generalnie trzeba
przyznać, że większość dużych małp jest bardzo niebezpieczna, szczególnie dla
osób nie mających doświadczenia w obcowaniu z nimi. Zwinne, nieprawdopodobnie
silne, szybkie i inteligentne, potrafią wszystkie te cechy wykorzystać tak, aby
osiągnąć to, czego chcą. Dlatego, większość gatunków dużych małp absolutnie nie
może być zwierzętami domowymi. W wielu filmach możemy zobaczyć wielkie małpy
człekokształtne żyjące w wśród ludzi. Ale, niestety, rzeczywistość i kino to
dwa odmienne byty. W filmach wykorzystuje się tylko młode małpy, specjalnie
tresowane i znajdujące się pod opieką fachowców. Zapewniam, że osoba bez dużego
doświadczenia nie poradziłaby sobie nawet z takim młodym i wytresowanym
zwierzęciem, a w przypadku starszego osobnika byłby on niebezpieczny nawet dla
doświadczonego tresera.
Pomijam tu fakt, że ceny małp człekokształtnych są
horrendalne, a nawet osoby, które byłoby stać na ich zakup, nie będą miały
możliwości legalnego ich zakupu, gdyż posiadać je mogą wyłącznie upoważnione do
tego instytucje, a obrót nimi jest koordynowany przez międzynarodowe centra
zajmujące się ochroną danego gatunku. Ponadto, pamiętajmy, że większość
gatunków dużych małp, w tym wszystkie człekokształtne, to zwierzęta zagrożone w
swoim naturalnym środowisku. Istnieje ogromne niebezpieczeństwo, że niektóre
gatunki mogą zniknąć bezpowrotnie. Dlatego, barbarzyństwem byłoby trzymanie
pojedynczych ich przedstawicieli w domach, zamiast stworzenia im warunków do
rozmnażania.
Ale, małpy właściwe to także liczna podrodzina maleńkich
pazurkowcowatych, które od pozostałych małp odróżnia to, że ich palce
zaopatrzone są w pazury, a nie w płaskie paznokcie, jak palce większości
pozostałych małp. Co prawda, na podstawie badań stwierdzono, że te pazury to
przekształcone paznokcie, ale jednak wśród licznych rodzin małp właściwych,
tylko one je posiadają. Mimo to, podobnie jak kapucynki i sajmiri, należą do
małp właściwych szerokonosych. Do wąskonosych należą, wspomniane już,
człekokształtne oraz makaki i koczkodany.
Wszystkie małpki pazurkowcowate, a więc tamaryny, marmozety,
uistiti czy pigmejki można trzymać w
domu bez żadnego pozwolenia. Te właśnie małpki coraz częściej trafiają do
naszych domów. Są niewielkie, a więc wystarczy dla nich odpowiedniej
wielkości klatka, mają bardzo żywe
usposobienie i, jeśli są młode, szybko zaprzyjaźniają się ze swoimi opiekunami.
Zasadniczo, im większa małpka, tym bardziej inteligentna i tym łatwiej nawiązać
z nią kontakt. Najmniejszą z pazurkowcowatych - pigmejkę, można co prawda oswoić,
ale jest to raczej zwierzę terraryjne. Tamaryny, marmozety i uistiti dobrze się
oswajają, zwłaszcza, jeśli są młode i nawiązuję dobry kontakt z opiekunem.
Tamaryny są zwierzętami stadnymi i dlatego najlepiej trzymać
je przynajmniej parami, choć w takim przypadku stopień ich zżycia z opiekunami
nie będzie tak duży, jak wtedy, gdy mamy pojedynczego osobnika. Podejmując
decyzję o posiadaniu pojedynczej tamaryny, lepiej wybrać samca, który jest
bardziej ufny i przyjazny wobec ludzi, niż samica. Są one bardzo delikatne i
trzeba bardzo uważać, aby nie popełnić błędów przy ich żywieniu.
Większe małpki, które również bez pozwolenie możemy trzymać
w domu, a więc kapucynki i sajmiri, pod względem żywienia są, może nieco mniej
wymagające, ale wymagają nieco większej przestrzeni. Ideałem byłby
przystosowany dla nich pokój lub woliera.
Ale duża klatka też wystarczy. Poza tym, jest jeszcze bariera finansowa.
Są one o wiele droższe niż tamaryny. Ale za to górują nad nimi inteligencją i
łatwiej nawiązać z nimi kontakt. Sajmiri i kapucynki w porównaniu do
pazurkowcowatych są zdecydowanie bardziej inteligentne, choć jednocześnie
trzeba powiedzieć, że z powodu tej właśnie większej inteligencji wymagają
poświęcania im znacznie więcej uwagi przez opiekunów. Dla osób nie mających
zbyt dużego doświadczenia w opiece nad zwierzętami, najlepszym rozwiązaniem
wydaje się wybór sajmiri. Są one o wiele większe od pazurkowcowatych, ale
mniejsze od kapucynek. Małpki te pod względem rozwoju emocjonalnego
zdecydowanie górują nad pazurkowcowatymi i są porównywalne z kapucynkami.
Jednocześnie nie dysponują tak dużą siłą fizyczną, jak kapucynki, i łatwiej
poddają się kontroli opiekunów. Charakter zarówno samców, jak i samic sajmiri,
jest bardzo podobny i dlatego przedstawiciele obu płci nadają się na zwierzęta
domowe. W USA to właśnie najczęściej sajmiri są specjalnie tresowane do pomocy
osobom niepełnosprawnym
Tak więc, jeśli nie mamy warunków, aby uzyskać pozwolenie na
posiadanie małpki, która została przez ustawodawcę, słusznie, bądź niesłusznie,
zaliczona do grona zwierząt niebezpiecznych, nasz wybór ogranicza się tylko do
dwóch gatunków większych małpek - kapucynki i sajmiri - lub którejś z małpek
pazurkowcowatych.
